Wat is cyberpesten?

Cyberpesten, ofwel online pesten, is een vorm van pesten die gebeurt via de digitale media. Dit kan gebeuren via alle social media kanalen zoals: Facebook, Snapchat, TikTok, YouTube, Instagram, X en nog veel meer.

Kinderen zijn nergens meer veilig tegenwoordig. Zodra ze online gaan, kunnen de pesterijen beginnen en deze gaan gewoon door nadat het slachtoffer zelf offline is. Het nadeel van cyberpesten is dat dit anoniem kan gebeuren. Hierdoor is het lastiger om de pester te traceren is en te stoppen. Tevens kan deze anonimiteit zorgen voor een extra machtsgevoel bij de pester waardoor ze meer durven te doen.

Hoe kun je online pesterijen voorkomen?

Nu we weten wat cyberpesten inhoudt, waar en waarom het gebeurt, kunnen we gaan kijken naar manieren hoe we kunnen voorkomen dat kinderen te maken krijgen met cyberpesten. Hieronder enkele adviezen voor jongeren waardoor de kans op cyberpesten wordt verkleind. Helaas is dit geen belofte dat wanneer een kind alle onderstaande adviezen opvolgt, hij of zij totaal niet te maken zal krijgen met online pesterijen.

Houd je gegevens zo veel mogelijk privé. Door je gegevens privé te houden en niet allemaal openlijk te publiceren, wordt het lastiger voor pestkoppen om iets met jouw gegevens te doen. Denk hierbij aan je telefoonnummer, adres, naam van je school etc.

Scherm je profiel ook zoveel mogelijk af om de gegevens die je wel online hebt staan alleen zichtbaar te maken voor vrienden en vriendinnen die jij zelf toestemming geeft. Door je profiel op Facebook en Instagram niet openbaar te maken, krijgt niet iedereen toegang tot jouw foto’s en gegevens.

Zoals hierboven uitgelegd, moet je, wanneer je profiel niet op openbaar staat, eerst toestemming geven aan iemand. Dit gebeurt in de vorm van een vriendschapsverzoek dat je wel of niet kunt bevestigen of accepteren. De naam ‘vriendschapsverzoek’ zegt het al: accepteer alleen je echte vrienden die je ook echt daadwerkelijk in het echte leven ontmoet hebt. Zo voorkom je ook direct dat je te maken krijgt met catfishing (valse identiteit aannemen online) praktijken.

Ook al heb je je profiel niet openbaar staan en zijn je vrienden alleen echte vrienden, let nog steeds op met wat voor foto’s je plaatst. Neutrale foto’s zijn de beste foto’s. Denk hierbij niet alleen aan jezelf, maar ook aan anderen die op je foto staan. Hebben zij toestemming gegeven dat jij de foto online mag plaatsen? Mocht je hierover twijfelen, vraag het ze dan!

Uiteraard spreekt het voor zich dat, om te voorkomen dat je zelf niet te maken krijgt met cyberpesten, je je gedraagt online. Wat bedoelen we daarmee? “Wat gij niet wilt dat u geschiedt, doet gij dat ook een ander niet”. Dit is een hele oude uitspraak die iedereen wel eens gehoord heeft. Heel simpel houdt het in dat als je niet wilt dat iemand iets bij jou doet (zoals cyberpesten), doe dat dan ook niet bij een ander. Plaats geen vervelende comments onder foto’s, ga niet roddelen en foto’s doorsturen naar anderen online. Je wilt dat zelf toch ook niet?

Hoe kun je cyberpesten tegengaan?

Wanneer we dan toch in een vervelende situatie terechtkomen waarbij kind(eren) online gepest blijken te worden, hoe ga je daarmee om? Er zijn enkele stappen die we als ouder of docent zijnde kunnen/moeten doorlopen om een kind zo goed als mogelijk te ondersteunen in deze situatie.

Allereerst, complimenteer een kind dat hij deze stap heeft genomen. Wanneer een kind naar je toekomt met de boodschap dat hij of zij online gepest wordt, is dat niet makkelijk. Door steun te geven en te luisteren voelt hij of zij zich serieus genomen en weet dat hij er niet alleen voor staat.

Het belangrijkste daarna is om niet gelijk actie te ondernemen. Hoe verleidelijk het ook is om direct op de pester (indien bekend) af te stappen, is dat zo makkelijk nog niet. Sterker nog, dit kan vervelende gevolgen hebben en het alleen maar erger maken. Zoals eerder aangegeven, geeft online pesten een soort machtspositie en gevoel van onschendbaarheid.

Ga in gesprek met het kind over de beste aanpak. Vraag vooral wat ze zelf willen en hoe zij het zelf graag op willen lossen. Pas wanneer zij aangeven dat ze willen dat jij met de ouders praat, kun je actie gaan ondernemen. Soms kun je direct met ouders in gesprek gaan en soms kan dit beter via de school(leiding) lopen.

Het slechtste wat je in dit geval kunt doen, is het ontnemen van mogelijkheden om op internet te gaan. Dan straf je eigenlijk het slachtoffer. Tevens los je het cyberpesten niet op door te verbieden dat iemand op internet gaat of gebruik maakt van social media platforms. Doe dit dus ook vooral niet.

Wat kunnen we kinderen dan meegeven wanneer ze te maken hebben met cyberpesten?

Uiteraard kunnen we pesterijen online niet zomaar oplossen. Het is zeker niet van de ene op de andere dag verdwenen. Kunnen we onze kinderen dan wel adviseren over hoe ze om moeten gaan met cyberpesten? Zeker kunnen we dat!

Wanneer een kind direct wordt lastiggevallen door iemand anders online en ook weet wie het is, is het beste om te beginnen met die persoon te blokkeren. In ieder geval kan diegene vanaf dat moment al geen berichten meer naar jou toesturen. Echter kunnen er nog wel direct berichten online worden geplaatst.

Adviseer ze vooral om niet op berichten, filmpjes, mails etc. te reageren. Hetzelfde als in de echte wereld. Wanneer je niet reageert, wordt het vanzelf al minder leuk om te doen. Hoe meer je wel op die berichten ingaat, hoe meer lol ze erin hebben.

Wanneer berichten op een website geplaatst zijn, kun je contact opnemen met de eigenaar om te vragen of ze offline gehaald kunnen worden. Ook social media platforms zoals Facebook en Instagram bieden mogelijkheden om berichten te rapporteren en de reden van rapporteren aan te geven.

Wat ze vooral wel moeten doen is alle berichten bewaren. Ga vooral niet alles direct verwijderen, maar sla het op in een aparte map of maak er een screenshot van voor verwijderen. Waarom zou je het bewaren? Nou, dit kan namelijk dienen als bewijsmateriaal.

Wanneer pesterijen namelijk te ver gaan of je ze zelf niet op weet te lossen, kun je namelijk aangifte doen. Hiervoor zijn speciale websites gemaakt door de politie zoals Meldknop.nl waar je in contact kunt komen met de politie en een melding kunt maken van cyberpesterijen.

Maak Cyberpesten bespreekbaar in de klas

Naast de praktische tips in dit artikel is het belangrijk om cyberpesten bespreekbaar te maken in de klas. In onze blog over online gedrag in de klas gaan we dieper in op hoe je dat als docent kunt doen en welke rol de groep daarin speelt. Ook hebben we een poster ontwikkeld die je direct kunt gebruiken om met leerlingen het gesprek te voeren over verantwoordelijk app-gedrag. De Weet wat je appt-poster is gratis te downloaden via onze website en biedt duidelijke richtlijnen voor veilig en respectvol communiceren online, en hoe jongeren daarin hun eigen grenzen kunnen aangeven.